توصیه‌های خانوادگی

به باور برخی صاحب نظران، بسیاری از دستورها و توصیه‌های اسلام درباره مسائل خانوادگی و ارتباط بین زن و شوهر، برای ایجاد محبت و بستری مناسب در خانه است. به همین دلیل، ثوابها و پاداش های بسیاری که برای برخی رفتارها و خلق و خویهای زنها و شوهرها در قبال هم در نظر گرفته شده، به خاطر آثار و برکات آن است. به تعبیر آنان، این پاداش ها استحقاقی نیست؛ بلکه ثانوی است و برای آن است که از این راه، زن و شوهر به هم ابراز محبت، احترام و اکرام کنند؛ برای مثال، رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) در حدیث حولا، خطاب به ایشان می فرمایند: «ای حولا، اگر زن در قبال سختی‌ها و راحتی‌های زندگی با شوهرش بسازد و صبر پیشه کند و مطیع او و خواسته‌هایش باشد، خداوند تبارک و تعالی او را با همسر حضرت ایوب له محشور خواهد ساخت».
 
این پاداش عظیم که به فرموده حضرت ، خداوند تعالی برای چنین زنانی در نظر گرفته، استحقاقی نیست؛ چراکه اگر زن و مرد در خانه با هم چنین رویه پسندیده ای داشته باشند، زمینه ای برای ایجاد و تقویت محبت به یکدیگر را فراهم خواهند آورد. در چنین فضایی، همه اعضای خانواده در مسیر درست گام بر می دارند؛ تربیت فرزندان به خوبی انجام می شود؛ از هرگونه انحراف و لغزش اخلاقی و رفتاری پیشگیری خواهد شد؛ از همه ظرفیت ها و استعدادهای خانواده به بهترین شکل بهره برداری خواهد شد؛ اعضای خانواده، به ویژه زن و شوهر، در برابر سختی ها، مشکلات و پیشامدهای ناگوار صبر و استقامت خواهند داشت؛ و.... همه این امور از برکات ایجاد و ابراز محبت و رفتار محبت آمیز بین همسران است.اگر زن و شوهر به هم عشق بورزند و این عشق و علاقه را به گونه های مختلف و متنوع و به طور شفاف و روشن به هم ابراز کنندعشق، علاقه، دلدادگی و محبت به همسر، به ویژه بیان و ابراز آن به شیوه های گوناگون، برکات بسیاری برای آنان و همه اعضای خانواده دارد. اشاره به نمونه ای از آنها در این مجال مناسب است:
 

جلب توجه همسر

ابراز محبت و عشق و علاقه موجب خواهد شد زن یا مرد همه توجه همسرش را به خویش جلب کند؛ چشم و دل او را از خود لبریز سازد، و جایی برای چیز یا کسی دیگر باقی نگذارد. شاید کم نباشند همسرانی که به سبب بی توجهی به این مسئله مهم و در نتیجه، احساس بی اعتمادی و بی توجهی به یکدیگر، حس نیاز به محبت در آنان ارضا نشده باشد. در نتیجه، بر اثر عواملی دیگر چشم و دل یکی از آنان یا هر دویشان با محبت های کاذب دیگران پر شده و جای همسر را کس دیگری پر کرده باشد. سرانجام نیز پس از درگیری ها و کشمکش های خانوادگی و... رابطه ایشان به جدایی و طلاق انجامیده باشد.
 

ایجاد صفا و صمیمیت بیشتر میان آنان

 ارتباط زناشویی و خانوادگی اگر با صفا و صمیمیت همراه باشد، موجب گرمابخشی و شور و نشاط بین اعضای خانواده، به ویژه همسران می شود. صفا و رونق یک خانواده مدیون ابراز عشق و علاقه بین دو رکن اساسی خانواده، یعنی زن و شوهر است. بقیه ظواهر زندگی، اعم از خانه و آنچه در آن است، پوسته بی روحی بیش نیست. آنچه به این همه، روح می بخشد و آن را زنده می سازد، همین عشق و علاقه ای است که بین اعضای خانواده، به ویژه زن و مرد حاکم است.
 

سکونت و آرامش

 پیش‌تر اشاره شد که فلسفه اصلی تحقق ازدواج و پیوند زناشویی، همین سکونت و آرامش است. این سکونت و آرامش خود حاصل محبت و عشق و علاقه ای است که هریک از زن و شوهر به یکدیگر ابراز می کنند. حتی اگر زن و شوهر به هم علاقه داشته باشند، ولی به هر دلیل آن را به یکدیگر نشان ندهند و اظهار نکنند، باز هم آرامشی که باید گرمابخش فضای خانواده و ارتباط اعضای خانواده با هم باشد، وجود نخواهد داشت و ارتباطی خشک و بی روح و فضایی سرد بر آن حاکم خواهد شد.
 

اعتماد

ارتباطهای انسانی و اجتماعی به شدت به اعتماد متقابل نیازمند است. نبود این اعتماد، دوام و استمرار ارتباط و اصل موجودیت آن را در معرض خطر نابودی قرار خواهد داد؛ چراکه بی اعتمادی، بدترین و خطرناک‌ترین آفت ارتباطهای انسانی است. شدت این نیازمندی در ارتباط خانوادگی، به ویژه رابطه زناشویی بسیار بیشتر است. هرچه این اعتماد وثیق تر و پایدارتر باشد، عمق ارتباط و دوام آن بیشتر تضمین خواهد شد. در برابر، هرگونه سستی و تزلزل در آن، اصل موجودیت ارتباط زناشویی و اساس و بنیان خانواده را تهدید می کند و موجب متلاشی شدن و نابودی آن خواهد شد. متأسفانه، کم نیستند همسرانی که به سبب رفتارهای نادرست همسرانشان، در محبت و علاقه آنان به خود تردید می کنند. به ویژه وقتی در رفتار و گفتار همسر، نشانه هایی از بی مهری را می بینند، این تردیدها دوچندان می شود. این مشکل میان همسران جوان و کم تجربه بیشتر نمایان است. در این موارد، گاه حقیقتا مرد یا زن به شوهرش علاقه مند است، ولی چون نمیداند باید آن را ابراز کند یا گونه درست ابراز علاقه به همسرش را نمی داند، سخن یا رفتاری از وی سر می زند که به تردید و بی اعتمادی به دیگری می انجامد. اگر زن و شوهر به هم عشق بورزند و این عشق و علاقه را به گونه های مختلف و متنوع و به طور شفاف و روشن به هم ابراز کنند، آرام آرام تردیدها برطرف می شود و حس اعتماد به هم در آنان زنده می شود و با گذشت زمان بر عمق و کیفیت آن افزوده خواهد شد. به همین سبب، زن و شوهر باید با تمام توان و به گونه های مختلف محبت و عشق و علاقه خود را به هم ابراز کنند و در جلب اعتماد دوسویه بکوشند. اگر هم به هر دلیل کدورت و ناراحتی مختصری میان آنان بروز کرد، با عشق ورزی و مهر و محبت هرچه بیشتر و بهتر، در رفع آن بکوشند و به گونه ای، آسیب وارد شده به ارتباط سالم زناشویی و حس اعتماد دوسویه را ترمیم کنند.
 
منبع: همسران شایسته، اسد الله طوسی، چاپ اول، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(رحمه الله)، قم ۱۳۹۱